Op deze kaart is een voorlopige reconstructie te zien van het aantal lagers wat men in de omgeving van Osnabrück  tot op heden heeft kunnen achterhalen.

De rode vierkantjes  zijn Fremdarbeiter / innenlager

De groene vierkantjes zijn Strafgefangenlager

De blauwe vierkantjes zijn Kriegsgefangenenlager

De gele vierkantjes zijn Konzentrationslager

Het ronde oranje teken met daarin de A vermelding staat voor Arbeitserziehungslager / Arbeitszuchtlager

Het rodevierkant met de J vermelding staat voor SpezielleArbeitslager voor Joden

3-daags bezoek  van 19 tot 21 oktober 2007 aan Osnabrück en omgeving op verzoek van Duitse autoriteiten. Op de achtergrond van deze groepsfoto is de fabriek te zien van Klöckner Werke in  Georgsmarienhütte.  De 5 ovens op het fabrieksterrein , waar de  dwangarbeiders  met een pikhouweel  zonder beschermende kledij  moesten  werken,  zijn niet meer aanwezig. In het midden zijn twee overlevenden dwangarbeiders van het Arbeitserziehungslager Augustaschacht  te Ohrbeck te zien. In het midden Piet Hofstra ( met het lichte jack ) en rechts daarnaast Jules Schenck de Jong. Helaas zijn beiden inmiddels overleden. Wat deze mensen daar hebben meegemaakt is enorm veel leed, wat men geen pen valt te beschrijven. Mijn vader Hendrik Willem Gaertman en vele anderen hebben dit niet overleefd.

Van links naar rechts mijn voetbalmaatje Reyer van Kralingen ( Helaas recentelijk in 2023 overleden ), Rien Hofstra, Nelly Rölker , Dr. Michael Gander, Piet Hofstra ( inmiddels overleden ) , rechts  daar achter Hern Hülsmann, Jules Schenck de Jong ( inmiddels overleden ), rechts gedeeltelijk zichtbaar Dr. Klaus Lang , Lea Schenck de Jong, Dr. Volker Issmer (inmiddeen overleden ) en  Hendrik Willem Gaertman.

Van rechts naar links Dr. Volker Issmer, dwangarbeider Piet Hofstra en Hendrik Willem Gaertman Jr. Op de achtergrond de fabriek waar de dwangarbeiders van het Arbeitserziehungslager Augustaschacht te Ohrbeck  moesten werken met een pikhouweel in  één van de 5 ovens. Piet Hofstra is ook betrokken geraakt bij een ongeval tijdens  de opstap in Ohrbeck naar Georgsmarienhütte.  Zij werden dan als groep ca 300 man aangedreven naar de trein die hen bracht naar de werkbestemming.

Bij één van de ongevallen werd Piet Hofstra ook meegezogen door de trein  en raakte bewusteloos.  Mijn vader Hendrik Willem Gaertman kwam onder de trein terecht en  had daardoor ribben door zijn longen en was niet meer in staat om te werken. Hij heeft dat toch nog een 3-tal dagen gedaan , maar kon niet meer. Ook dan werd je nog met de knuppel bewerkt voordat je naar het werk ging.  Op de bewuste trap in het het Arbeitserziehungslager Augustaschacht te Ohrbeck werden de mannen met de knuppel bewerkt , geslagen en geschopt.

Geen nood je kwam dan in het zogenaamde hospitaaltje terecht ( lees schuurtje ), geen verpleging, geen dokter, geen eten maar een martelkamer. Normaal kwam er geen mens levend uit ! Geen erbarmen werken moest je in het Rijk ! Piet Hofstra heeft dit alles overleefd en is weer aan het werk gegaan nadat hij door zijn broer was gewaarschuwd,  maar vraag niet hoe hij dit alles heeft overleefd. Tijdens ons bezoek,  op verzoek van Duitse autoriteiten,  wilde hij begrijpelijk hierover weinig kwijt. Het was een hel op aarde !

Dit is de begraafplaats in Georgsmarienhütte waar mijn vader Hendrik Willem Gaertman in eerste instantie is begraven. Later heeft de umbettung naar het ereveld in Hannover in 1954 plaatsgevonden. Rechts de heer Piet Hofstra ( helaas inmiddels overleden ) en links Hendrik Willem Gaertman Jr.  Bij de bezichtiging van het kerkhof nam Dr. Volker Issmer mij als het ware bij de hand en dat heeft mij heel goed gedaan. Laten wij niet vergeten dat er ook veel goede Duitsers zijn en niet alles over een kam scheren.

Rien Hofstra en zijn vader Piet Hofstra op het terrein van  Klöckner Werke in Georgsmarienhütte tijdens ons bezoek in oktober 2007

                                        Jules Schenck de Jong één van de overlevenden en zijn vrouw Lea in Georgsmarienhütte voor de vijver,                                                                                        waar hij als dwangarbeider  ondermeer moest werken. 

                                Onderdeel van het fabrieksterrein van Klöckner Werke in Georgsmarienhütte  De 5 ovens waar men in de oorlogsjaren                                                                    met een pikhouweel en zonder beschermende kledij en schoeisel moest werken stonden er niet meer.