Ontmoeting van de familie Schelling bij de onthulling van het Razzia-monument.
Voor de onthulling van het Razzia Monument op 10 november 2023 kwamen genodigden samen aan boord van de James Cook, het vlaggenschip van Spido in Rotterdam. Aan het einde van deze bijeenkomst werden de genodigden verzocht naar buiten te gaan om de onthulling bij te wonen.
Na jaren van voorbereiding, lobbyen, crowdfunding en artistieke inspanningen, werd het Razzia Monument op de Rotterdamse Parkkade op vrijdag 10 november 2023 onthuld door burgemeester Aboutaleb van Rotterdam, in het bijzijn van initiatiefnemers René Versluis en Jan Willem Cleypool, alsook overlevende veteranen, waaronder Piet Laban.
Mijn vader was lid van het verzet, en ons huis diende af en toe als een soort hoofdkwartier waar bonnen voor de voedselvoorziening werden gebracht voor onderduikers. Er werd nooit over gesproken, dat was te gevaarlijk. De oudere broer van mijn vader, die naast ons woonde, wist niet eens dat hij bij het verzet betrokken was. Mijn oudste broer Jan smokkelde bonnen in zijn schoenen naar onderduikers. Hij heeft mij dat nooit verteld! Deze informatie heb ik van mijn oudere zus Henny gekregen.
Dit zijn mijn vader Hendrik Willem Gaertman en mijn moeder Jo Gaertman-Zimmerman. Mijn vader werd 36 jaar en werd op gruwelijke wijze vermoord in het Arbeitserziehungslager "Augustaschacht" in Ohrbeck. Mijn moeder overleed tijdens de watersnoodramp op 6 februari 1953 aan de gevolgen van een hersenbloeding; zij werd 48 jaar oud.
Dit zijn de 4 kinderen uit hun huwelijk van links naar rechts Jan , Mathilde , Henk en Henny. De kleding maakte mijn moeder zelf !
Voor de onthulling op 10 november 2023, vond de jaarlijkse razziaherdenking plaats. Deze keer niet in Stadion Feyenoord, maar aan boord van de James Cook van Koninklijke Spido Rotterdam, die voor de gelegenheid was afgemeerd aan de Parkkade in Rotterdam.
De toespraak van burgemeester Aboutaleb van Rotterdam aan boord van de James Cook was indrukwekkend. Hij zei: "Het beeld maakt ons bewust van de impact van oorlog."
Linksboven burgemeester Aboutaleb, gekleed in een blauw tricot, zit mijn vrouw Tiny Blom naast haar echtgenoot Hendrik Willem Gaertman. Haar vader, de heer C.A. Blom, bezat een groentewinkel aan de Molensteeg met uitzicht op de Laurenskerk, en haar grootvader, de heer H.A. Blom, had een delicatessenzaak. Na het bombardement bleef er niets van over. Mijn schoonmoeder, Anna van Sundert, zei altijd: "Ik had niet eens meer een theelepeltje." Iedereen heeft zo zijn eigen verhaal. - Foto door Bill de Kimpe
Overzicht van de genodigden aan boord van de James Cook voor de onthulling van het Razzia monument 10.11.2023. Foto Bill de Kimpe
Hieronder is een video uitgebracht die een verhaal vertelt over strijd en verzet, waarbij onder meer het Arbeitserziehungslager Augustaschacht in Ohrbeck, evenals Phida Wolff, de administrateur van Feyenoord, en Hendrik Willem Gaertman worden genoemd.
Op 10 en 11 november 1944 werden circa 52.000 jongens en mannen uit Rotterdam en Schiedam opgepakt en weggevoerd. De Duitsers wilden alle weerbare mannen tussen 17 en 40 jaar oud uit de stad verwijderen, om te voorkomen dat ze In de rug zou worden aangevallen, aldus René Versluis initiatiefnemer van het gedenkteken. Vele van de gedeporteerden werden in Duitsland ingezet als dwangarbeider. Circa 500 mannen ( het juiste aantal is niet bekend ) kwamen niet meer terug na de bevrijding. Mijn vader Hendrik Willem Gaertman 36 jaar oud heeft dit alles niet overleefd en is op gruwelijke wijze vermoord in het Arbeitserziehungslager “ Augustaschacht “ te Ohrbeck op 8 januari 1945. Mijn moeder Jo Gaertman – Zimmerman verloor tijdens de oorlog haar man, haar moeder , haar schoonmoeder en haar broer Louis Zimmerman ( Tyfus ). Voor mijn moeder met 4 kleine kinderen was dit alles een te zware opgave. Zij stierf 6 februari 1953 tijdens de watersnood aan de gevolgen van een hersenbloeding. De dagen daarvoor had ik mijn moeder nog geholpen met de wekglazen naar de zolder te brengen daar de dijk op IJsselmonde op doorbreken stond.
Na de bevrijding en de thuiskomst van de dwangarbeiders was het devies niet meer over het verleden praten , maar vooruitkijken , heropbouwen. Dat was in ons geval een onmogelijke opgave en van enige hulp in die tijd was geen sprake. Ook het Rode Kruis kon dit alles niet aan gezien het overlijdensbericht van mijn vader wat wij in 1946 ontvingen. De razzia dreigde daardoor In de vergetelheid te raken. Omdat te voorkomen begonnen de heren Versluis en Cleijpool, allebei zoon van een dwangarbeider, in 2020 een Stichting om de komst van een monument te realiseren. Ze zamelden fondsen in, traden in overleg met onder meer de gemeente Rotterdam en vonden In de prominente Rotterdamse zanger en acteur Gerard Cox een ambassadeur. Beeldend kunstenaar Anne Wenzel ontwierp en maakte de 2 metershoge beelden van een knielende man en een staande vrouw, die samen het monument vormen. Het verbeeldt zowel de weggevoerde mannen als de ontredderde vrouwen kinderen en moeders die ze moesten achterlaten. Beide beelden hebben een oranje wond die het moment van scheiding uitbeeldt. De razzia van Rotterdam was de grootste “mensenjacht “die in Nederland heeft plaatsgevonden. De bevolking werd erdoor verrast en kon geen kant op doordat duizenden Duitse militairen de stad hadden omsingeld. Pogingen In de weken daarna In Den Haag en Delft waren minder succesvol doordat het verrassingselement weg was en de mannen gewaarschuwd waren. De periode voor de onthulling van het monument werd jaarlijks herdacht in het stadion Feyenoord ( De Kuip ). De belangrijkste verzamelplaats voor de mannen die in 1944 werden afgevoerd.
Het nieuwe monument aan de Parkkade in Rotterdam, gecreëerd door de Duitse kunstenares Anne Wenzel, is van uitzonderlijke schoonheid en illustreert treffend de scheiding tussen vrouw en man. Om de littekens te aanschouwen, moet men zorgvuldig rond de beelden lopen. Het is een verrijking voor de gemeente Rotterdam en een eerbetoon aan de initiatiefnemers, die veel inspanning hebben geleverd, is hier absoluut op zijn plaats. Eer aan wie eer toekomt.
Voorafgaand aan de onthulling van het nieuwe monument aan de Parkkade, sprak de Rotterdamse burgemeester, de heer Ahmed Aboutaleb, uit: "Het beeld maakt ons bewust van de impact van oorlog.""
Gewapend met paraplu's stonden wij, Tiny en Henk Gaertman, 79 en 83 jaar oud, in een lange rij in de stromende regen op weg naar het monument. Het water viel in stromen uit de lucht, alsof de hemel huilde. Tenslotte zijn er ongeveer 52.000 verhalen te vertellen.
Tijdens de onthulling van het Razzia monument kwamen we, terwijl we in de rij stonden, in contact met twee mensen en wisselden aanvankelijk wat gegevens uit. Het waren Ron Schelling en Anneke Swarte. Ik had een boeket bloemen bij me om namens onze familie Gaertman bij het monument te leggen. Na een halfuur moest mijn vrouw Tiny Gaertman-Blom zich terugtrekken omdat ze het erg koud had en haar artrose pijn deed. Daarna ging ze terug naar de James Cook, waar ik ook zou terugkeren na de onthulling van het monument.
Terwijl ik wachtte op de onthulling van het monument, raakte ik in gesprek met Anneke Swarte. Ik vroeg haar wat haar interesse wekte om de ceremonie van dichtbij te volgen. Ze vertelde dat ze erg geïnteresseerd was in alles wat met de Tweede Wereldoorlog te maken had. Ze bezat ook een dagboek met correspondentie van haar vader nadat hij tijdens de razzia door de Duitsers was meegenomen. Tijdens ons gesprek deelde ik enkele ervaringen uit mijn eigen oorlogsverleden en vroeg ik haar om een foto van mij te maken terwijl ik een boeket bij het monument neerlegde. Ze maakte de foto, tot mijn grote vreugde. Haar man bleef wat meer op de achtergrond, maar leek toch aandachtig te luisteren. De reden hiervoor zou later duidelijk worden.
Wachtend in een lange rij voor de onthulling van het Razzia monument, met aan de rechterzijde de James Cook. Foto door Hendrik Willem Gaertman.
René Versluis, voorzitter van de Stichting Razzia Monument, zal spreken bij de onthulling.
Studenten van het Albeda College deelden rozen uit. Een compliment voor deze jonge garde alsmede voor de organisatie om jonge mensen bij de onthulling te betrekken. Foto Fred Ernst / Bill de Kimpe
De gezamenlijke onthulling van het Razzia monument. Foto Fred Ernst
Anneke Swarte en Hendrik Willem Gaertman richting het vrouwelijke Razzia monument. Foto Ron Schelling
Anneke Swarte met de witte paraplu en Hendrik Willem Gaertman met de gekleurde paraplu staan bij het vrouwelijke monument. Links is Peter van Drunen, de spreekstalmeester van de Gemeente Rotterdam, te zien. De foto is genomen door Ron Schelling.
De rozen bij het vrouwelijke monument. Uit deze positie is de wond op het mannelijke monument van de Duitse beeldhouwer Anne Wenzel niet zichtbaar. Je moet er omheen lopen om de wond te kunnen zien. De vrouw en de man en zijn van elkaar afgesneden zodat de wonden voor een ieder zichtbaar worden. Je moet er goed omheen lopen om de wonden te kunnen zien. In Duitsland spreekt men over een Mahnmal. Je wordt als het ware gemaand ! Let op ! Een prachtige aanwinst voor de Gemeente Rotterdam en dat aan de Maas.
Overleg over de werkwijze van mijn telefoon voor het leggen van het boeket bij het mannelijke monument. Rechts Anneke Swarte en links Henk Gaertman. De foto is genomen door Ron Schelling ( de man van Anneke Swarte ). Wij wisten van niets.
Het boeket van de familie Gaertman
De Kerstgroet die wij mochten ontvangen van Ron en Anneke Schelling
Dit is een foto van 4 generaties Anneke Swarte rechts in beeld. ik had haar ontmoet bij de onthulling van het Razzia monument 10.11.2023 in het midden haar moeder.